Is Nieuw-West het nieuwe Kreuzberg?

Sinds enkele maanden gonst het rond: in Nieuw-West gebeurt het. Na jaren van crisis wordt er nu weer volop gebouwd, vernieuwd en herbestemd in het stadsdeel. De onvermijdelijke broedplaatsen vestigden zich de afgelopen jaren in verlaten kantoorpanden en als het goed is, wonen er binnen vier jaar meer dan vijfduizend nieuwe jongeren in Nieuw West, aangetrokken door relatief goedkope woningen. De mix van oud en nieuw moet een sfeer opleveren zoals in het Berlijnse Kreuzberg, of het New Yorkse Brooklyn.

Ronald Mauer, als dagelijks bestuurder van Nieuw-West belast met stedelijke ontwikkeling en wonen, ziet het al helemaal voor zich. 'Nu de druk op het centrum steeds meer toeneemt is het niet meer dan logisch dat men uitwijkt naar Nieuw-West. We hebben hier nog volop ruimte en de grondprijzen zijn relatief laag.'

Op een grote kaart wijst hij vol enthousiasme aan waar de grootste ontwikkelingen komen. 'De komende jaren zal er het meeste gebeuren in de Ringzone West. Dat is officieel het deel tussen de A10 en de metrolijn, maar in praktijk is die zone nu al groter, van de Ring tot aan de Johan Huizingalaan en de Sloterplas. Hier komen komen duizenden woningen voor studenten en jongeren. We hopen dat zij na hun studie blijven hangen.'

De ontwikkeling van deze Ringzone West, of Ringspoorzone, gaat sneller dan gedacht. 'Een paar jaar geleden hielden we rekening met een ontwikkelingshorizon tot 2040,' zegt Annius Hoornstra, adjunct-directeur gebiedsontwikkeling en transformatie van de centrale stad. 'Maar door de enorme vraag naar woonruimte is er meer geld om te investeren. In eerste instantie wilden we de Ringzone West herstructureren, waarbij de oude infrastructuur grotendeels intact zou blijven. Maar dat is eigenlijk zonde, want het gebied heeft veel meer potentieel.'

Werd de spoorzone eerst vooral als een overgangsgebied tussen het centrum en de rest van Nieuw-West gezien, sinds enkele jaren is steeds meer nadruk komen te liggen op ontwikkeling van het gebied zelf. Mauer: 'Een aantal grote pleinen staat centraal: het Allebéplein is al zo goed als af, rondom het Delflandplein komt de ontwikkeling op gang, en het gebied rondom de Lelylaan wordt de komende jaren volgebouwd. Daarnaast zal het Osdorpplein een centrale functie voor heel Nieuw-West krijgen, nog meer dan nu. En de Jan Evertsenstraat zal als centrale as naar het centrum gaan fungeren, van paleis naar plas.'

Geen Venetië, maar Berlijn
Mauer: 'Amsterdam moet geen Venetië willen zijn, maar Berlijn. Minder nadruk op het centrum en meer oog voor de uitgespreide stad. Nieuw-West heeft veel overeenkomsten met opeens hip geworden buurten als Brooklyn en Kreuzberg: een mix van oorspronkelijke bewoners en nieuwe instroom. Maar Nieuw-West heeft eigenlijk meer mogelijkheden dan Kreuzberg: we hebben meer ruimte en meer groen.'

De basisvoorwaarden lijken er te zijn, beaamt ook sociaal geograaf Wouter van Gent, universitair docent aan de UvA. 'Het stuk tussen de Ring en metro kan een hoogstedelijke omgeving worden als de woningmarkt zo krap blijft als die nu is. Het gebied ligt dicht genoeg bij het centrum, maar is nog niet te duur. Veel van mijn studenten wonen er al, dat zegt ook wel wat. Maar vergeet niet: Kreuzberg was ook een arme migrantenwijk, die is veranderd en verhipt. Als in Nieuw-West hetzelfde gebeurt, kun je je afvragen wat het voor de oorspronkelijke bewoners betekent. Gentrificatie betekent een veranderende bevolkingssamenstelling en kan uiteindelijk leiden tot verdringing van de armere bewoners. Dat is bijna onvermijdelijk, maar het debat daarover moet je wel voeren.'

Wie op de kaart kijkt, ziet dat de huidige en toekomstige hotspots nogal verspreid over Nieuw-West liggen. Het stadsdeel werd oorspronkelijk ontworpen als tuinstad, waardoor de afstanden groter zijn dan in de rest van de stad. Wie van de Jan Eef naar Radion wil, zit zo twintig minuten op de fiets. 'Dat is soms lastig,' zegt Iwan Daniëls, een van de initiatiefnemers van de website Nice Nieuw West. Hij woont sinds 2003 in het stadsdeel.

Ruimte voor meer
'Het duurde bij mij ook tien jaar tot ik wist wat Nieuw-West allemaal te bieden heeft. Er is veel te doen, maar de leuke plekken liggen erg ver uit elkaar. Ik snap wel dat mensen hierdoor niet altijd goed weten waar ze moeten zijn. Een iconische blikvanger zou ook mooi zijn. Noord heeft het Eye, zoiets kan Nieuw-West ook nog wel gebruiken. En op uitgaansgebied hebben we natuurlijk VLLA en Radion, maar er is nog ruimte voor zo veel meer.'

Hotspots zijn dus wel, maar aan culturele infrastructuur ontbreekt het nog. 'Op het gebied van woningbouw gebeurt er heel veel, maar ik mis de leuke horeca, de koffietentjes en restaurantjes,' zegt Emilie Kroner van broedplaats Lola Luid. 'Zaken als Hotel Buiten aan de Sloterplas en Coffeemania zijn heel fijn, maar nog dungezaaid.'

Is de vergelijking met Kreuzberg op zijn plaats? Daniëls: 'Ik begrijp hem wel, maar ik denk niet dat we onszelf te kort moeten doen. Waarom Kreuzberg, als we ook kunnen streven naar Kurfürstendamm? Als we toch gaan vernieuwen, laten we het dan goed doen en flink investeren. Een beetje ambitie kan geen kwaad, ook op bestuurlijk gebied.'

(Door: Hanna Bijl)/Parool/© Floris Lok