Welk kopstuk lekte er uit de commissie-Stiekem?

Het Misdrijf

Een Lek. Het doorspelen van (nog geheime) informatie is geen zeldzaamheid aan het Binnenhof, maar nu ging het misschien nét te ver. Toen NRC Handelsblad 2 jaar geleden citeerde uit de zeer geheime Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD), de zogenoemde commissie-Stiekem, moest er wel gelekt zijn naar die krant.

Die CIVD-vergadering gaat over geheime diensten als de AIVD, dus zelfs lekgrage politici hadden beter moeten weten. Niemand anders dan de fractievoorzitters mag bij deze besprekingen aanschuiven; met zulke Grote Namen was een echte 'whodunit' in Den Haag geboren, eentje die iedereen pijn deed.

De Verdachten & het Motief

De verdachten zijn A-categorie: louter partijkopstukken. Was het misschien VVD'er Halbe Zijlstra? D66-leider Alexander Pechtold? Of CDA-baas Sybrand Buma? Hun commentaar respectievelijk: 'Ik was het niet', 'Geen commentaar' en 'Ik zeg niets'. Zelfs de brave ChristenUnie-leider Arie Slob kreeg de schijnwerpers op zich. Was het niet verdacht dat hij juist nu afscheid nam?

Veel vingers wezen ook - niet onderbouwd - naar PvdA-leider Diederik Samsom. Met de gelekte informatie werd namelijk 'zijn' PvdA-minister Ronald Plasterk geholpen, nadat die het parlement door een blundertje verkeerd had geïnformeerd.

In de wandelgangen zouden echter meer medewerkers van fractievoorzitters dezelfde informatie hebben gelekt. Dat maakt Samsom minder verdacht. Bovendien schreef NRC dat het 'bronnen' had. Meervoud dus. Of er achter Het Lek één kwade genius zat, valt dus te betwijfelen.

De 'Slachtoffers'

In formele zin is het slachtoffer natuurlijk 'de vertrouwelijkheid' van de CIVD. Maar met het unieke speurwerk naar Het Lek is geen enkele betrokkene persoonlijk gediend. Plots zijn er negen fractievoorzitters verdacht van onfris gelispel in wandelgangen. Dat wil niemand in de politiek aangewreven krijgen.

Toen de crisis in november een kookpunt bereikte, greep het bestuur van de Tweede Kamer naar een beproefd recept: een onderzoekscommissie. Daarmee is tijd gekocht én, zo hoopt men, kan er woensdag met wat meer geloofwaardigheid worden gesteld dat het lek niet achterhaald kan worden.

De Rechercheurs

Het Openbaar Ministerie was aanvankelijk lekker op weg. Het had 'enkele personen' (lees: fractievoorzitters) gehoord en belgegevens onderzocht. Maar de vreugde over de voortgang was van korte duur: de beroepsspeurders kwamen er plots achter dat ze 'niet bevoegd' waren om strafrechtelijk onderzoek naar Kamerleden te doen bij een ambtsmisdrijf.

Twee heren in regenjassen ('geen commentaar') maakten de intrige compleet door achter gesloten deuren verslag uit te brengen aan toenmalig Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg.

Het parlement kreeg het mapje met processen-verbaal een dag later keurig netjes terug. In een kast werd een 150 jaar oude wet gevonden: het parlement moest zelf op zoek naar de mol.

Iedere fractie schoof een Kamerlid naar voren. Waarmee de verdachten eigenlijk hun eigen rechters selecteerden. Het vertrouwen in onder meer oud-rechter Jeroen Recourt (PvdA), mr. Madeleine van Toorenburg (CDA) en oud-officier van justitie Raymond de Roon (PVV) is niettemin groot, lieten diezelfde verdachte fractievoorzitters kortaf weten.

Een veroordeling?

De commissie heeft in stilte gewerkt, dus alles wat woensdag gepresenteerd wordt, is interessant. Formeel is alleen bekeken of er 'genoegzame gronden' voor vervolging zijn. Het kan dus met een sisser aflopen, zoals 'we hebben geen aanwijzingen voor lekken gevonden'. Maar het kan ook zijn dat er genoeg bewijs is om de procureur-generaal van de Hoge Raad opdracht te geven tot vervolging. In feite begint dan pas het strafrechtelijke onderzoek.

Het is daarom de vraag of de onderzoeksgroep met een naam komt. Aan het Binnenhof weet iedereen hoe ernstig de kleinste vingerwijzing naar een fractievoorzitter zou zijn. Iedere verdenking zou een politieke carrière knakken.

AD.nl/ © ANP