Fethullah Gülen, leider in ballingschap

Ooit was Fethullah Gülen de grote vriend van Erdogan, nu staat hij te boek als staatsvijand nummer 1 en het grote brein achter de staatsgreep. In de jaren 60 zwierf hij door Turkije om zijn tolerante versie van de islam te verkondigen. Daarin werken mensen hard en hebben ze oog voor elkaar. Hij had (en heeft) de gewoonte tijdens zijn preken minutenlang te snikken.

Over zijn leeftijd verschillen de meningen, maar zelf zegt hij geboren te zijn in 1938, niet geheel toevallig het sterftejaar van Atatürk, de grondlegger van het seculiere Turkije. Hij, Gülen, werd dus geboren om de islam terug te brengen in Turkije. De manier om dat te doen vond hij vooral in het onderwijs.

Zijn Hizmet-beweging zou inmiddels twee miljoen volgelingen tellen en wereldwijd 1.500 scholen beheren. Precies daarom was hij in de jaren 90 interessant voor de ambitieuze Erdogan en andersom. Erdogan had de enorme achterban van Gülen, die sinds 1999 in zelfgekozen ballingschap in de VS leeft, nodig om zijn AK-Partij van de grond te krijgen en Gülen zag de partij als een manier om politiek een voet tussen de deur te krijgen.

De knoppen van de macht
Maar de liefde hield geen stand. De onderlinge achterdocht over wederzijdse motieven groeide en escaleerde in 2013. Leden van Erdogans regering en bevriende zakenmannen werden aangeklaagd wegens corruptie. Er duiken zelfs opnames van verdachte telefoongesprekken tussen Erdogan en zoon Bilal op. Volgens Erdogan allemaal in elkaar gezet door Gülen en zijn aanhang in de hoop zo de regering ten val ten brengen. 

Erdogan was de uitlatingen van zijn oude vriend niet vergeten. De oude prediker zei eerder over het belang van het onderwijs: ,,De aanwezigheid van onze studenten in het openbaar ministerie en de rest van het staatsapparaat is een garantie voor onze toekomst. Zonder op te vallen, moeten jullie je nestelen aan de knoppen van de macht."

Volgens Erdogan kwam de grootste vijand niet van buitenaf, maar van binnenuit. Hij begon de politiek, de media en het staatsapparaat te zuiveren van de 'Fethullahci', zoals de aanhangers worden genoemd. Gülen zelf blijft vanuit de VS aan het roer staan van zijn enorme imperium. Maar hij blijft volhouden van niks te weten: ,,Ik ben tegen geweld. Ik wijs staatsgrepen af."

Door Redactie AD Foto: AFP