Ov-personeel dagelijks bedreigd: ik ruk je kop eraf

Geweld en agressie gericht op ov-personeel is helaas aan de orde van dag. Daarom staat de Week van Respect nu in het teken van medewerkers in trein, bus, tram en metro. „Waarom heb je me niet wakker gemaakt?, schreeuwde hij met vuur in zijn ogen meerdere keren tegen me”, gaat Van der Neut verder. „Hij was in slaap gevallen in een voor mij dooie hoek.”

ALLEEN

Van der Neut merkte dat ze zich begon te verontschuldigen. Onnodig natuurlijk. „Ik wist niet wat me gebeurde. Even daarvoor zat ik te mijmeren over het lange paasweekend dat eraan kwam. Het ging van kwaad tot erger. Hij bedreigde me. ’Ik ruk je achter je stuur vandaan en sla je op je bek’, riep hij. Ik voelde me zo alleen. Kon niets tegen hem beginnen. Ja, hard remmen en hopen dat hij omvalt. Maar nee, dat doe je niet midden op de weg.”

HUILEN

Ze drukte het noodpedaal in zodat de collega’s op de meldkamer mee konden luisteren. „Ik besloot door te rijden tot een halte. Daar is hij gelukkig uitgestapt. Ik zat zo vol adrenaline dat ik spontaan begon te huilen. Je krijgt wel een training met een acteur die een agressieve passagier naspeelt, maar in het echt is het toch anders.”

Een collega drukte haar op het hart dat ze meteen weer moest gaan rijden, anders zou ze niet meer durven. Na een paar dagen vrij ging ze dan ook weer aan de slag. „Als ik op die lijn reed, dacht ik weleens: wat als hij weer instapt? Ik ben nu wel vaker op mijn hoede, maar niet angstig. Dan kun je beter stoppen.”

'INHERENT' AAN HET WERK

Yvonne Fase (57) heeft in de 15 jaar die zij als conducteur voor NS werkte ook het nodige meegemaakt. Schelden en duwen. Ze noemt het ’inherent’ aan het werk, maar onacceptabel. Daarom is zij jaren geleden mee gaan doen aan het voorlichtingsprogramma Luisteris van NS.

Machinisten vertellen hierbij op scholen over de gevaren van langs het spoor spelen en hoofdconducteurs over agressie en geweld in de trein. Dit doen zij onder meer door te praten over eigen ervaringen en het naspelen van situaties.

VOORLICHTING

„Deze kinderen van 9 tot 17 jaar zijn nog beïnvloedbaar. Als je in uniform je eigen verhaal vertelt, word je ineens een mens voor ze”, vertelt Fase, tegenwoordig coördinator van Luisteris en de collegiale opvangorganisatie Vangrail bij NS. „Je had mijn moeder kunnen zijn, zei een leerling eens. Zo dichtbij kun je dus komen.”

Per jaar worden zo’n 50.000 leerlingen bereikt op duizend scholen. Zo ook op een school voor uit huis geplaatste jongeren die zelf soms ook agressief waren in het ov. „Ik had dienst in de trein van Utrecht naar Arnhem”, vertelt Fase. „Er stapten een paar van die jongens in en ze kwamen op me af. Een van hen pakte mijn arm en zei: een ’paar van jullie’ zijn bij ons langs geweest. Als er iets is, dan kom je ons maar halen. Dat was wel even een kippenvelmoment.”

EIGEN GEDRAG

Door weerbaarheidstrainingen leert het spoorpersoneel om te gaan met agressieve passagiers en ook te kijken naar het eigen gedrag. „Niet meteen roepen ’voeten van de bank’, maar even erbij gaan zitten en praten”, geeft Fase als voorbeeld. „Vaak kom je er dan achter dat er heel veel andere dingen spelen. Het is ook een wisselwerking met het personeel.”

VEILIGHEIDSMAATREGELEN

Door met collega’s te praten over nare ervaringen, word je weerbaarder, zegt Fase. Daarnaast neemt NS steeds meer extra veiligheidsmaatregelen. „De maatschappij verhardt, ook in de trein. Je hebt altijd excessen, ook in andere beroepen. Je kunt in een hutje op de hei gaan zitten, maar daar kom je op den duur vast ook iets tegen.”

by Anne-Fleur Pel/  metronieuws © Reuters