Hoeveel zin heeft het opleggen van tbs?

1. Wie krijgt tbs?

Criminelen met een psychische stoornis. De rechter legt terbeschikkingstelling, kortweg tbs, in een vonnis op. Tijdens een rechtszaak kan de rechter en het openbaar ministerie een verdachte bij een vermoeden van een stoornis laten onderzoeken. Dan komt de verdachte in voorlopige hechtenis waar wordt onderzocht. Als de psychiater vaststelt dat de verdachte psychisch inderdaad niet in orde is, dan kan de rechter tbs opleggen. Dan moet de stoornis wel hebben geleid tot het misdrijf en moet er kans op herhaling zijn, staat te lezen op de site van de Van Mesdag Kliniek, behandelcentrum voor tbs'ers. Op het gepleegde delict moet een gevangenisstraf staan van minimaal vier jaar.

Criminelen die tbs willen ontlopen, weigeren vaak mee te werken met het onderzoek. Toch kan een psychiater in de meeste gevallen toch een rapport maken voor de rechter: het strafdossier en de observatie leveren vaak genoeg informatie op.

2. Hoe gaat behandeling in zijn werk?

Tbs wordt altijd opgelegd in combinatie met dwangverpleging. Dat betekent dat de patiënt wordt opgenomen in een gesloten forensisch psychiatrisch centrum (FPC). Verpleging is verplicht: dat maakt de samenleving veiliger, want de veroordeelde zit in een inrichting.

De behandeling in een psychiatrisch centrum is niet verplicht: een patiënt mag dat weigeren. Het doel van de behandeling is om de kans te verkleinen dat iemand opnieuw hetzelfde misdrijf pleegt (recidive). Als iemand niet wil meewerken aan zijn behandeling, zal de kans op recidive niet verminderen. De tbs kan dan levenslang duren.

Tijdens de behandeling is het belangrijk dat een veroordeelde inzicht krijgt in zijn problemen en wat de gevolgen daarvan zijn voor anderen. Een tbs'er leert anders om te gaan met situaties. Ook moet een tbs'er leren om zelfstandig te kunnen leven buiten de instelling en dat hij of zij niet meer terugvalt in riskant gedrag. Daar hoort ook bij dat een patiënt verantwoordelijkheid neemt voor zijn of haar gedrag.

3. Hoe lang duurt tbs?

Tbs wordt elke keer voor twee jaar opgelegd. Aan het eind van die periode adviseren behandelaars de rechter over het verlengen van tbs of niet. Dat advies is altijd gebaseerd op de kans op recidive.

Als de behandeling niet het gewenste effect heeft, of als de patiënt behandeling weigert, kan tbs steeds verlengd worden. Tbs kan zo levenslang duren, in 2013 zaten 185 onbehandelbare tbs'ers op een zogenoemde long-stay afdeling. Gemiddeld zit een tbs'er 9,5 jaar vast.

4. Hoe vaak gaan ex-tbs'ers toch weer in de fout?

Volgens de laatste cijfers van het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum van het ministerie van Justitie komt tussen de 20 en 27 procent van de vrijgelaten tbs'ers binnen twee jaar weer in aanraking met justitie omdat ze een misdrijf hebben gepleegd. Bij 16 à 24 procent gaat het om een delict met een maximale straf van vier jaar, bij 4 à 8 procent om een zeer ernstig delict waarop acht jaar of meer staat. Volgens het WODC is er de laatste jaren een lichte toename van de recidive.

Onder ex-gedetineerden die geen tbs hebben gehad is de recidive overigens veel hoger: van hen gaat 47 procent binnen twee jaar weer in de fout.

5. Hoe kon Udo D. toch worden vrijgelaten?

D. werd in 2006 veroordeeld voor bedreiging met moord. Daarbij kreeg hij tbs opgelegd. In 2012 werd zijn tbs verlengd, maar daar ging D. tegen in beroep. Het hof stelde D. in het gelijk. Het hof beriep zich op een uitspraak van het Europese hof, waarin staat dat tbs alleen in bepaalde gevallen onbeperkt mag worden verlengd. Voor D., die geen geweldsdelict had gepleegd (hij had er alleen mee gedreigd), gold dat hij maximaal vier jaar tbs mocht krijgen. Dat terwijl zijn behandelaars en GGZ Friesland hem niet wilden laten gaan.

© RTL Nieuws