Wat als een meerderheid 'nee' zegt bij het Oekraïne-referendum?
Het is een vraag waar het kabinet vooralsnog geen antwoord op wil geven. Tegelijkertijd is het ook een vraag waar moeilijk een antwoord op te geven is.
Bij een 'nee' ligt de bal bij de Nederlandse politiek. Het gaat om een raadgevend referendum; de uitkomst kan daarom worden genegeerd door de politiek. Het kabinet, de Tweede Kamer en de Eerste Kamer moeten zich na het referendum opnieuw buigen over het verdrag.
Of een 'nee' als uitkomst van het referendum wordt overgenomen, hangt onder meer af van de mate waarin het ‘nee’ klinkt, zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp van de NOS. “Als zestig procent komt opdagen en tachtig procent van hen is tegen, geeft dat een hele andere dynamiek dan wanneer dertig procent komt opdagen en maar een krappe meerderheid tegenstemt."
Als minder dan dertig procent komt opdagen, is het referendum sowieso niet geldig en kan het kabinet de uitslag naast zich neerleggen.
Wat bedoelt de kiezer?
Komt meer dan dertig procent opdagen en zijn de nee-stemmers in de meerderheid, dan moet de politiek bepalen wat de kiezer precies met een ‘nee’ bedoelt. Moet het hele verdrag van tafel? Zijn kiezers het niet eens met een deel van de inhoud? Of is het toch een stem tegen de Europese Unie?
“De uitkomst van het referendum is zo zwart-wit dat je niet weet wat je precies moet veranderen om aan de wens van de kiezer te voldoen”, zegt hoogleraar internationaal publieksrecht Marcel Brus van de Rijksuniversiteit Groningen.
De politieke ruimte om te onderhandelen is heel klein.
Marcel Brus, hoogleraar internationaal publieksrechtAls het kabinet gehoor wil geven aan een ‘nee’-stem, dan zijn de mogelijkheden daarvoor sowieso beperkt. Het gaat namelijk om een Europees verdrag: Nederland heeft de bevoegdheid om daarover te onderhandelen, net als andere EU-landen, grotendeels uitbesteed aan de Europese Unie. “De politieke ruimte om hierover te onderhandelen is heel klein”, meent Brus.
Dat ‘Europese’ deel van het verdrag, dat vooral over economie en handel gaat, is zelfs al in werking getreden, tot onvrede van tegenstanders van het verdrag. Zelfs als Nederland tegenstemt, blijft dat gewoon gelden, hoewel dit deel formeel nog niet is ingegaan. De kans dat dat wordt teruggedraaid, is volgens deskundigen klein.
Mensenrechten en corruptie
Het deel van het verdrag dat deels nog wel onder de bevoegdheid van Nederland valt, bevat passages over mensenrechten, bestrijding van corruptie en een intentieverklaring om samen te werken op militair gebied. Dat deel kan wel worden tegenhouden: als Nederland het verdrag niet ratificeert, treedt dat deel in ieder geval in Nederland niet in werking.
Nederland zou ratificatie door de EU dan kunnen blokkeren, al is dat volgens Peter van Elsuwege, hoogleraar Europees recht aan de Universiteit van Gent, niet zo waarschijnlijk. "Dat zou lastig uit te leggen zijn, aangezien vrijwel identieke akkoorden met Moldavië en Georgië zonder problemen zijn goedgekeurd."
Die impasse kan een tijdje duren, maar is niet ideaal, zegt hoogleraar staatsrecht Wim Voermans. “Je schoffeert dan eigenlijk wel een beetje de andere 27 lidstaten, die het verdrag wel hebben geratificeerd”, zegt hij. Een definitieve oplossing is daarom wel gewenst.
De geschiedenis leert dat de EU zich door referenda niet snel van koers laat veranderen.
Wim Voermans, hoogleraar staatsrecht
Lee het hele artikel op: http://nos.nl/artikel/2095391-wat-als-een-meerderheid-nee-zegt-bij-het-oekraine-referendum.html
http://nos.nl/ redactie NOS Foto: ANP
Reactie plaatsen
Reacties