Antwerpse en Brusselse Joden twisten over ‘struikelstenen’

Het begon allemaal met een project van de Duitse kunstenaar Gunther Demnig. Om de slachtoffers van het naziregime te herdenken ontwierp hij ‘Stolpersteine’ (struikelstenen). Een kasseisteen van 10 bij 10 centimeter met een messingplaatje wordt in de grond geplaatst voor het huis waar tijdens de Tweede Wereldoorlog een slachtoffer van de nazi’s woonde.

Op het plaatje komen de naam en geboortedatum van het slachtoffer, de datum waarop het slachtoffer werd gearresteerd en zijn deportatiegegevens. De bedoeling is dat wie voorbijwandelt er net niet over struikelt, maar zich wel moet buigen om de gegevens te lezen en zo herinnerd wordt aan de Holocaust.

In meer dan duizend steden en gemeenten in achttien landen zijn intussen tienduizenden Stolpersteine geplaatst. In België enkele tientallen, vooral in Brussel en Wallonië, maar niet in Antwerpen, tot ergernis van de Brusselse Franstalige vereniging Agence Diasporique d’Information.

Patrick Janssens

Aanvankelijk liet de organisatie weten dat ze zou protesteren nu maandag tijdens de herdenkingsceremonie die het Forum van Joodse Organisaties (FJO) elk jaar houdt aan het Monument voor de Gedeporteerde Antwerpse Joodse Burgers. Na protest van het Forum zal de actie maandag voor het Antwerpse stadhuis plaatsvinden. De actievoerders wijzen burgemeester Bart De Wever (N-VA) met de vinger, maar het was zijn voorganger Patrick Janssens (SP.A) die al weigerde om die struikelstenen te plaatsen, omdat de Joodse organisaties zélf geen vragende partij zijn.

Uit onderzoek van de universiteit Antwerpen bij duizend Joden in 2012 bleek dat slechts 13 procent van de Nederlandstaligen en 29 procent van de Franstaligen voorstander zijn van de struikelstenen.

300 euro

‘Gedenkstenen waarover gelopen wordt, waarop honden hun gevoeg doen en mensen spuwen: neen, dat vinden we geen respectvolle manier om onze vermoorde familie te herdenken’, zegt Regine Sluszny, ondervoorzitter van het FJO. ‘Een gevelsteen zou beter zijn, maar in die huizen wonen intussen andere families, dat is niet haalbaar. Bovendien komen de stenen vaak te liggen in straten waar nieuwe Belgen wonen, die minder gevoelig zijn voor de herdenking van de Shoah.’

Nog een argument is de prijs: 120 euro voor wie hem in Duitsland aankoopt, bij de Belgische Association pour la Mémoire de la Shoah is het 300 euro. ‘Wat met mensen die niet vermogend zijn, worden die dan niet herdacht? Het is trouwens de familie van een slachtoffer die zo’n struikelsteen aanvraagt. Maar in Antwerpen zijn volledige families verdwenen, ook zij zouden dan niet herdacht worden’, zegt Sluszny.

De Antwerpse Joodse organisaties zijn al anderhalf jaar in overleg met het Antwerpse stadsbestuur om een herdenkingsmonument op te richten waarop alle namen zouden komen van Joden die naar concentratiekampen gestuurd zijn en niet zijn teruggekomen. Tegen eind dit jaar zou beslist moeten zijn waar het monument komt en hoe het er zal uitzien. ‘Uit onze bevraging blijkt dat de meerderheid van de Antwerpse Joden toch liever zo’n monument heeft’, zegt Sluszny.

Door Redactie Standaard: Inge Ghijs Foto: Bart Dewaele