We worden honderd en blijven lang vitaal

Nu brengen burgemeesters nog een bezoek aan elke honderdjarige, maar het is de vraag hoe lang ze dat volhouden. Achttienjarige vrouwen hebben tegenwoordig een kans van 17 procent om de eeuw vol te maken, rond 1916 was dat nog maar 2 procent. En dikke kans dat van de Nederlanders die vandaag worden geboren, in 2116 de helft nog in leven is.

Wat betekent dat voor de samenleving? Voor het familieleven, de gezondheidszorg of de pensioenleeftijd? Het Nidi (Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut) organiseert komende twee weken samen met de Rijksuniversiteit Groningen een lezingencyclus en een tentoonstelling over dit thema: '100 worden, en ervan genieten'.

Komt er dan geen einde aan die stijgende levensverwachting?
Het blijft turen in een kristallen bol, zegt Joop de Beer van het Nidi. "Maar de trend is al jaren stijgend. Elk jaar krijgen we er twee maanden bij. Puur door te blijven leven worden we ouder."

Ik wist niet dat een pasgeborene zo'n lang leven voor de boeg had. De levensverwachting ligt nu toch iets boven de tachtig?
"Dat klopt, maar de levensverwachting is geen prognose. Het is de gemiddelde leeftijd van de mensen die nu overlijden. Maar die verwachting stijgt. Als je een idee wil krijgen van de leeftijd die de pasgeborenen van nu zullen bereiken, moet je een schatting maken voor de levensverwachting in 2050 en 2100. En de levensverwachting neemt al jaren gelijkmatig toe. Het ligt voor de hand die lijn door te trekken."

Dat hoeft toch niet? Misschien is de rek er wel uit.
"Er zijn inderdaad ook deskundigen die verwachten dat de trend afvlakt, maar de meesten gaan ervan uit dat hij voorlopig doorzet. De geneeskunde heeft de voorbije eeuw enorme vooruitgang geboekt. De sterfte door hart- en vaatziekten bijvoorbeeld is flink afgenomen. De veiligheid - zoals in het verkeer - is verbeterd, de lucht is schoner, het werk minder zwaar. Zeker in de geneeskunde is nog veel winst te boeken, met name met therapieën op maat."

Ik bedoelde eigenlijk de rek bij de mens zelf. Op een gegeven moment is het lichaam op. Ga je niet aan de ene ziekte dood, dan is de volgende wel fataal.
"Zo is lang gedacht. Alsof er een muur is waar je tegenop loopt. Maar die muur schuift steeds verder op. Ouderen zijn vitaler. De tachtiger van nu is de zeventiger van vroeger. En de negentiger... Hooguit geldt dat idee nog voor de 90-plussers. Deze groep overlijdt soms zonder een duidelijke medische oorzaak. Bij hen lijkt het lastiger medische vooruitgang te boeken, hun leven houdt soms gewoon op."

Schetst u niet een trend in een onveranderlijke wereld? Moet u niet ook rekening houden met de opwarming van de aarde, met een economische crisis, met een nieuwe oorlog wellicht?
"Dat klopt. Zoiets zit niet in de berekeningen. En in honderd jaar tijd kan er van alles gebeuren. Maar bij voorspellingen is het vaak handig honderd jaar terug in de tijd te kijken. En dan blijken de trends heel gestaag. Er zitten dipjes in door het rookgedrag in de jaren zestig. Je ziet dat in het Oostblok, toen de Muur was gevallen, de sterfte toenam door alcoholisme. Maar het zijn tijdelijke dips. Zelfs aids heeft in Afrika de trend niet kunnen keren.

"Waar we wel echt rekening mee hebben gehouden, is obesitas. Mensen worden steeds dikker. Maar het ziet ernaar uit dat deze trend weinig effect heeft op de sterfte. Dikke mensen krijgen wel meer gezondheidsproblemen, maar de zorg wordt ook beter zodat ze er niet eerder aan overlijden."

Is die ouderdom wel een zegen? Uit veel studies blijkt dat die extra jaren gepaard gaan met gebreken.
"Deels is dat zo. Er zullen meer chronisch zieken zijn. Maar die toename van ziekte heeft ook te maken met een betere registratie. Er wordt tegenwoordig meer getest op bloeddruk of cholesterol. Prostaatkanker wordt vaker opgemerkt.

"Maar als je vraagt naar wat mensen nog kunnen, dan zie je dat ze op hogere leeftijd actief zijn. Er zitten bij die extra jaren veel vitale jaren."

Al met al een mooi perspectief dus.
"Er zijn natuurlijk wel verschillen. Lageropgeleiden hebben nog altijd een slechtere levensverwachting dan hogeropgeleiden. Vrouwen worden ouder dan mannen. Maar de factor die het grootste verschil maakt, is je geboortejaar. Wie nu wordt geboren, wordt een stuk ouder dan honderd jaar geleden."

Door Redactie Trouw: Joep Engels Foto: thinkstock