Heeft de politie zoveel vertrouwen wel verdiend?

Hoeveel harde klappen kan de politie nog krijgen zonder dat de burger het vertrouwen in de organisatie gaat verliezen? Twee vernietigende rapporten zagen deze week het licht. Maar door de jaren heen geeft de burger de politie nog altijd een dikke voldoende voor het optreden. Of zou het eigenlijk een ruime voldoende moeten zijn voor het bestaan van de functie 'politie' en een onvoldoende voor de dagelijkse uitvoering?

Het boetekleed
Dinsdag trok de politie het boetekleed aan voor de verkeerde keuzes die zijn gemaakt in de zaak Linda van der Giesen. De verpleegkundige werd op de parkeerplaats van haar werkgever het TweeSteden Ziekenhuis in Waalwijk door haar ex gedood. Aan haar dood heeft niemand bij de politie schuld. Wel werd te veel gekozen voor richtlijnen en protocollen en te weinig voor het beveiligen van de vrouw, concludeerden de onderzoekers.

Het voorval staat niet op zich. In een gisteren in Trouw gepubliceerd interview met Leon Kuijs, topman van de Politieacademie, haalde hij een vergelijkbaar voorval aan: twee agenten bleven voor de deur staan omdat zij te horen kregen dat zich achter de deur een gijzeling voltrok. Zij hielden zich aan het protocol 'gijzeling' terwijl zij de deur hadden moet intrappen omdat het om een marteling ging.

Actie-intelligentie

Wat is de les die de politie heeft geleerd? Dat er ruimte moet komen voor het handelen van de agent. Dat hij acties moet kunnen inschatten en dat in de opleiding aandacht moet zijn voor wat in het politiejargon actie-intelligentie heet. Betekende het onderzoek ook een aanslag op het vertrouwen in de politie? Over een deuk in het imago repte niemand.

De tweede klap is een zeer stevig rapport over de kwaliteit van de opsporing. In zeg maar het topsegment kan Nederland best meekomen bij de opsporing van ingewikkelde delicten, maar als het gaat om de kwaliteit in de breedte mankeert er van alles: inzet te over, maar kennis onvoldoende. De beschikbare apparatuur is ongeschikt voor moderne actie en de ICT kan nog niet tippen aan die van Turkije, Estland en Canada, constateren de onderzoekers.

Vertrouwen
Heftige kritiek en toch blijkt uit een ander onderzoek van de Erasmus Universiteit in Rotterdam en het CBS dat de politie door de jaren heen op stevig vertrouwen mag rekenen, ondanks tegenwind. "Maar die goede cijfers voor vertrouwen zijn ook helemaal niet verdiend door de politie, maar door de samenleving als geheel", is de stellige overtuiging van Marnix Eysink Smeets, lector publiek vertrouwen in veiligheid aan de Hogeschool InHolland.

"Die hoge cijfers voor vertrouwen maken de politie heel blij maar dat is niet terecht. Die cijfers zijn vooral een reflectie van de samenleving waarin de politie opereert. Als in een samenleving weinig corruptie is dan zal dat ook leiden tot veel vertrouwen in de functie politie."

De politie is vooral de spiegel van de samenleving, zo blijkt ook uit Duits onderzoek naar het verschil in vertrouwen tussen Noordwest-Europese landen en Zuid-Europese landen, waar het vertrouwen in de politie lager is. De lage corruptie- en geweldsgraad in de op vertrouwen hoog scorende landen zijn geen eigenschap van de politie maar van de samenleving, bewijst dat onderzoek van instituut Gfk Verein.

Voor Smeets drukt de hoge waardering voor de politie ook een behoefte uit. Onzekere tijden, met bijvoorbeeld terreuraanslagen, hebben een opdrijvend effect. "We geloven sterk in de politie. Maar wanneer houdt dat geloof op? Hoeveel fouten kun je je veroorloven? Daar is geen onderzoek over. Dat moet de praktijk uitwijzen. Je kunt geen fouten blijven maken. Op een gegeven moment ga je toch een drempel over."

Door Redactie Trouw: Han Koch Foto: ANP