Instellingen willen dwangmaatregelen in de zorg, zoals het vastsnoeren van patiënten, terugdringen. Daar profiteert de gehandicapte Pim ten Kate (25) nu ook van. Na zeven jaar dagelijks vastgeketend te zijn aan de muur tijdens het wassen en aankleden, doet de Twentse zorginstelling nu zijn polsbanden af.
In de badkamer van de woongroep Rondweg 22 bij zorginstelling LosserHof staken twee stalen ogen uit de muur. Er hingen polsbanden aan. Zeven jaar lang zat de ernstig verstandelijk gehandicapte Pim ten Kate(25) daar meerdere keren per dag aan vast. Als zijn luier werd verschoond, bij het wassen, aan- en uitkleden en tijdens het scheren.
De polsbanden waren een noodzakelijk kwaad. Pim sloeg, spuugde, beet en schopte, of deelde een kopstoot uit. ,,Pim vindt lichamelijk contact moeilijk. Hij verdroeg niet dat iemand hem in de intieme zone aanraakte'', zegt persoonlijk begeleider Sander Werger van De Twentse Zorgcentra.
Maar nu heeft Pim zijn vrijheid teruggekregen. De instelling wilde van de polsbanden af. Met deskundige hulp van buiten en onder toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg bouwde het team rond Pim zijn vrijheidsbeperking voorzichtig af. ,,De banden gingen letterlijk stukje bij beetje losser'', zegt Werger.
Afbouwen
Uiteindelijk heeft het afbouwen anderhalf jaar geduurd, vertellen Werger en gedragskundige Kyra Althanning. Het begon tijdens diensten van zorgmedewerkers waarmee Pim het meest vertrouwd was. ,,We zijn ermee begonnen om de banden eerst ietsjes losser te doen. En dan alleen bij twee begeleiders bij wie Pim zich met meest vertrouwd voelde. Pas nadat dit een tijdje goed ging, betrokken we andere teamleden bij dit proces. ''
Lang kon Pim ook kiezen of hij de banden vast of los wilde hebben. Tot de situatie was bereikt dat Pim zijn handen er nog wel instak,maar de banden altijd los om zijn polsen hingen. Ze gaven alleen nog maar een gevoel van veiligheid.
Terugschroeven vrijheidsbeperking
Zorginstellingen in het hele land proberen vrijheidsbeperkende maatregelen zoals de isoleercel of vastsnoeren (Zweedse band) terug te dringen. De nieuwe Wet Zorg en Dwang is al aangenomen door de Tweede Kamer, maar het wetsvoorstel moet nog door de Eerste Kamer. Onvrijwillige zorg mag alleen als ernstig nadeel voor de patiënt, zoals verwaarlozing, wordt voorkomen. Ook binnen de Twentse zorginstelling is dat beleid merkbaar. In 2012 droegen nog 10 cliënten polsbanden, nu nog maar één. Het gebruik van Zweedse banden, waarmee bewoners 's nachts aan bed vastzitten, is afgebouwd van 78 in 2008 naar één op dit moment.
,,Wij geven cliënten vrijheid terug'', zegt regiomanager Joyce Jacobs: ,,Dat is een nieuwe ontwikkeling in het vakgebied, in een stroomversnelling geraakt door de voorbeelden van Jolanda Venema in de jaren 80 en in 2011 Brandon.'' Beide gehandicapten zaten ook vast aan een muur, Jolanda zelfs naakt. Ouders brachten foto's in de publiciteit en dat veroorzaakte maatschappelijke onrust. Jacobs: ,,Afbouw van bijvoorbeeld polsbanden is een ingewikkeld proces omdat bewoners, personeel en ook familie gewend zijn geraakt aan vrijheidsbeperkende maatregelen. Niet in de laatste plaats bewoners zelf ontlenen er ook veiligheid aan.''
Zoals bij Pim. Zijn 'losse handjes' waren de belangrijkste reden dat zijn moeder Eveline Ripper hem op 10-jarige leeftijd uit huis liet plaatsen. Het ging niet meer. Eveline kreeg haar zoon de trap niet meer op naar de slaapkamer. Sinds dertien jaar woont Pim op de LosserHof.
Videoanalyse
Sinds de polsbanden zijn verdwenen uit de woongroep, komt Pims team van begeleiders elke zes weken bij elkaar voor videoanalyse. De manier van begeleiden door teamleden wordt besproken in een multidisciplinair overleg waar onder anderen een arts, Pims moeder, gedrags-, ergo- en haptotherapeut en de dagbesteding bij zijn.
De bedoeling is dat Pim ook minder gebruik gaat maken van de zogenoemde basisruimte; dat is een met plexiglas-wanden afgeschermde kamer binnen de woonkamer. Omdat Pim nooit wordt gedwongen om in die ruimte te gaan zitten - hij kiest er zelf voor omdat het hem een veilig gevoel geeft - valt dit niet onder de vrijheidsbeperkende middelen. Toch moet het gebruik van de basisruimte en Pims rolstoelgebruik over drie jaar met 80 procent zijn afgenomen.
Groei
Inmiddels is Pim rustiger geworden. ,,Door zijn polsbanden kon hij zich niet ontwikkelen tot iemand die zijn vrijheid aankan,'' zegt begeleider Werger. ,,Nu zien we dat zijn leefwereld groter wordt. Als hij nu zelf zijn handdoek in de wasbak mag doen en daarvoor een compliment krijgt, zie je hem groeien. Dat is positief.''
Door Redactie AD Foto: Emiel Muijderman
Reactie plaatsen
Reacties