Had ex-tbs'er Udo D. niet vast moeten zitten toen hij in oktober 2015 door het lint ging en in Leeuwarden op straat een vrouw doodsloeg en een andere vrouw verwondde?
Hebben gemeente, politie, justitie en GGZ in zijn geval fouten gemaakt? Nee, concluderen de onderzoekende inspecties vandaag in hun rapport. De instanties hebben alles gedaan wat zij konden gezien hun bevoegdheden. De pijnlijke conlusie is dat incidenten als met D. niet altijd te voorkomen zijn.
De Inspectie Veiligheid en Justitie en de Inspectie voor de Gezondheidszorg presenteerden om 15.00 uur in Leeuwarden de conclusies van hun onderzoek naar aanleiding van het 'zeer ernstig geweldsdelict op 19 oktober 2015 in Leeuwarden'. Ex-tbs'er Udo D. sloeg toen op straat zomaar een volkomen onschuldige vrouw dood. Daarnaast viel hij op dezelfde dag nog drie vrouwen aan. Een van die vrouwen was een prostituee op wie hij beestachtig instak met een mes. Zij overleefde die aanval wonderwel.
De inspecties stellen dat Udo bij de instanties al jaren bekend was vanwege zijn overlastgevende en verwarde en criminele gedrag. De man zweefde voortdurend in het gebied tussen straf geven en zorgverlening. In het onderzoeksrapport staat dat de gemeente Leeuwarden, politie, het Openbaar Ministerie en de GGZ Friesland al die jaren voorafgaand aan het geweldsincident 'de voor hen beschikbare bevoegdheden en wettelijke instrumenten hebben benut om het overlastgevende en soms criminele gedrag van D. zoveel mogelijk te voorkomen en in te perken. Zij anticipeerden zoveel als mogelijk op ontwikkelingen ten aanzien van D. die tot gevaar voor de samenleving zouden kunnen leiden'.
Daarna volgt de treurige conclusie van 'casus D.', dat ondanks de inspanningen van de autoriteiten dit soort incidenten niet altijd te voorkomen zijn.
Vrijlating
D. kwam half 2015 vrij na het uitzitten van een celstraf van een aantal maanden. In juli besloten de burgemeester van Leeuwarden en justitie toch weer meteen tot gedwongen opname van de man om te voorkomen dat er incidenten zouden gebeuren. Maar daar kwam D. tegen in verzet. De GGZ Friesland besloot vervolgens hem niet langer te kunnen vasthouden. 'Overlast of dreigende criminaliteit mag volgens het Europees Hof geen reden zijn voor gedwongen opname in de psychiatrie', redeneerde de zorgverlenende instantie.
Er was discussie over dit besluit tussen justitie, politie en gemeente aan de ene kant en de GGZ anderzijds, zo schrijven de inspecties in hun rapport. De drie organisaties probeerder de zorgverlener te overtuigen het besluit terug te draaien. Maar de inspecties noemen het besluit tot ontslaan van D. verder weloverwogen. Aan de rechterlijke maatregel om D. vast te houden kon niet langer worden vastgehouden. D. werd net niet gestoord genoeg bevonden: D. 'was niet een willoos werktuig van zijn stoornis'. Hij wilde weg uit de psychiatrische instelling en zou een rechtszaak om vrijlating altijd gewonnen hebben.
Celstraf
Vanwege zijn gruwelijke uitbarsting in oktober 2015 in Leeuwarden werd D. in juni van dit jaar veroordeeld tot zes jaar cel en tbs met dwangverpleging. Volgens beide inspecties illustreert de zaak 'op pijnlijke wijze' dat incidenten rond mensen met complexe psychiatrische problemen 'niet altijd te voorkomen zijn'. Wel benadrukken de inspecties dat elke keer opnieuw al het mogelijke moet worden gedaan om risico's rond deze groep zoveel mogelijk te beperken.
Staatssecretaris Klaas Dijkhoff van Veiligheid en Justitie heeft de bevindingen van beide inspecties naar de Tweede Kamer gestuurd. De bewindsman komt begin september met een inhoudelijke reactie.
Door redactie AD Foto: /tekening Petra Urban
Reactie plaatsen
Reacties