AD-enquête: V&D-panden blijven nog jaren leeg

Het AD peilde wat de sluiting van Vroom & Dreesmann betekent voor de ruim zestig stadscentra, waar het warenhuis is gevestigd. Hoe groot is de kans dat snel een nieuwe huurder gevonden wordt? En op wie hopen ze dan? Een doorstart zal zich naar verwachting in hoogstens vijfentwintig gemeenten voltrekken. De rest van de V&D's verdwijnt, met tienduizenden lege vierkante winkelmeters als gevolg.

De meeste centrummanagers - vrijwel alle steden hebben tegenwoordig zo'n functionaris die de kwaliteit van het winkelhart bewaakt - vrezen dat er zich niet op korte termijn een nieuwe verhuurder aandient. Slechts zeven rekenen op een snel (binnen een half jaar) alternatief.

'Lelijkste bouwwerk'
,,Het pand is niet sexy en in 2008 nog uitgeroepen tot lelijkste bouwwerk van Oss," zucht Jack van Lieshout, centrummanager. De kans is minimaal, laat Delft weten. ,,Het is onwaarschijnlijk dat snel dit volume wordt weggezet," stellen onder meer Meppel, Goes, Rijswijk en Veenendaal.

Het zijn vaak deze steden van ruim onder de 100.000 inwoners - of nog minder - die zwaar geraakt worden. Zoals ook Assen, Gorinchem, Hoofddorp en Oss.

Maar niet overal is het doemdenken. In Zwolle en Breda heerst optimisme. Die steden zijn echter beduidend groter, de historische binnenstad helpt ook mee. ,,Ons centrum is aantrekkelijk, ZARA en Primark komen zich hier vestigen. Dit is dus geen pr-praatje," stelt het Citycentrum Zwolle.

In veel steden hopen ze ook dat Primark, H&M of een andere kandidaat zich meldt als hun V&D-pand leeg komt te staan (zie kader onder). Ondertussen moeten tijdelijke pop up stores de meest acute leegstand tegengaan, menen centrummanagers.

Kartbaan
Toch zal alleen opsplitsing van de panden en wijziging van de bestemming permanent soelaas bieden, stellen vijftien steden waaronder Alphen, Amersfoort, Goes en Rijswijk. Dat vergt jaren. 

,,We moeten van de gebaande paden af om zo'n groot pand opnieuw te vullen," meent Sonja Olthuis, centrummanager van Rijswijk. Amersfoort, Delft, Breda, Hoorn opperen een deel van het V&D-pand tot appartementen om te bouwen. Ede wil alles overwegen, ook een kartbaan. 

Veel van de 28 centrummanagers hopen dat gemeenten en provincies door het failliet van V&D en ook andere ketens als DA en MacIntosh eindelijk gaan samenwerken in plaats van alleen aan het directe eigenbelang te denken. Dat is hard nodig: de leegstand van winkelcentra steeg afgelopen jaren van gemiddeld 6 naar 9 procent. 

Outletcentra
In Veenendaal, Assen (17 procent) of Den Helder (25 procent!) ligt die al ver boven het gemiddelde. Tegelijk blijven gemeenten maar plannen smeden voor nieuwe winkelgebieden, zoals Leidsche Rijn bij Utrecht en outletcentra (Assen, Halfweg). De totale winkeloppervlakte nam afgelopen decennium met zo'n vier miljoen vierkante meters toe. In heel Nederland is liefst 1,2 miljoen vierkante meter in ontwikkeling, waarschuwt Detailhandel Nederland. Dat zijn duizenden winkels.

Ondanks de al enorme leegstand werkt Assen bijvoorbeeld aan een gigaoutlet bij het TT-circuit. ,,Een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet," zegt Sander van Golberdinge, directeur van Detailhandel Nederland. Hij pleit voor regie van provincie of Rijk. ,,Want anders blijft iedere gemeente puur voor zichzelf bouwen en blijft er areaal bijkomen."

Een nationaal Marshall-plan voor de retail is nodig, zegt de Den Helderse centrummanager Jan Mooij. ,,Overheden moeten hun gezond verstand gebruiken en stoppen met megalomane plannen die hun winkelgebieden laten verpauperen."

Hij noemt de outletcentra in Halfweg en Assen of de ontwikkeling van een spiksplinternieuw winkelcentrum Leidsche Rijn. ,,Stop met alle uitbreidingen. De toekomst is een kleinere detailhandel. Saneren en compacter zijn de sleutelwoorden."

Steden hopen op Primark, H&M en Flying Tiger

Droomkandidaten voor de vrijkomende panden zijn er genoeg. Zeker de Primark wordt vaak genoemd. Amersfoort, Breda, Gorinchem, Heerlen, Hoorn en Meppel zouden de Britse keten allen dolgraag binnenhalen. De Bijenkorf valt eveneens regelmatig, net als het Deense Flying Tiger of een Chinese partij. ,,Het zou zowel voor hen als ons goed zijn als zij naar middelgrote steden komen", meent Goudse centrummanager Ronald van Rossum. 

Buitenlandse warenhuizen als Hudson's Bay, waar V&D-verhuurders mee in gesprek zijn, Macy's en Kaufhof komen slechts een enkele keer langs. Andere kandidaten zijn MediaMarkt, H&M, ZARA, Action en de Franse sport/outdoorketen Decathlon. Dromen doen ze in Enschede, waar Roel Blaauw hoopt op het luxe Franse Galaries LaFayette. De grootste Twentse stad mikt verder op Duitse shoppers en daarmee ketens als Kaufhof en Karstadt.

Diverse steden - zoals Assen, Ede en Oss - zien verder een foodhal of versmarkt in hun V&D wel zitten. De kans dat dergelijke partijen echt komen lijkt gering.

David Bremmer/ AD.nl/ © ANP