De verdwijning van een 65-jarige medewerker van een kritische Hongkongse boekenuitgeverij heeft geleid tot nieuwe spanningen tussen China en Hongkong.
Zelfs de gouverneur van Hongkong, de normaliter Pekinggezinde C.Y. Leung, heeft zijn 'grote bezorgdheid' uitgesproken over de verdwijning. Die wordt op conto van de Chinese geheime dienst geschreven.
'Vroeger betekende het dat je veilig was als je in Hongkong woonde in plaats van op het vasteland. Na deze ontvoering is dat niet langer het geval', aldus de 19-jarige studentenleider Agnes Chow in een videobericht, dat in de afgelopen dagen 800 duizend keer werd bekeken.
Hongkong vreest al langer voor het einde van het één-land-twee-systemenprincipe, dat sinds de overdracht van het Verenigd Koninkrijk aan China in 1997 autonomie garandeert ten opzichte van Peking. De verdwijning van Lee Bo vergroot die angst.
Fax
Afgelopen woensdag was hij nog in het depot van de boekhandel, daarna verdween hij van de radar. Enkele dagen later kreeg zijn vrouw een telefoontje van hem via een nummer op het Chinese vasteland. Weer wat later werd er een bericht gestuurd naar de boekhandel. Op de handgeschreven fax stond: 'Vanwege een urgente kwestie die ik moet afhandelen en die ik niet openbaar kan maken, ben ik teruggegaan naar het vasteland om mee te werken aan het onderzoek'. En: 'Het gaat wellicht even duren. Ik maak het goed. Alles is in orde.' De fax bevatte verder geen details over het genoemde onderzoek.
Politici en mensenrechtenactivisten in Hong Kong toonden zich sceptisch over de brief. 'Als hij de brief echt heeft geschreven is dat welhaast zeker onder dwang gebeurd', stelde William Nee van Amnesty International in een reactie tegen persbureau AP. 'Wat we vaker zien in China is dat de politie en de veiligheidsdiensten enorme druk uitoefenen op familieleden om niet met de media te spreken en niet voor ophef te zorgen op sociale media. Als Lee Bo inderdaad door de veiligheidsdiensten is aangehouden moet je je afvragen of dezelfde tactieken worden gebruikt om familieleden in Hong Kong het zwijgen op te leggen.'
'Onacceptabel'
Vier andere medewerkers van dezelfde uitgeverij verdwenen al eerder, toen zij China en Thailand bezochten. Het beangstigende aan wat Bo overkwam, is voor inwoners van Hongkong dat hij uit de stad zelf is ontvoerd; althans, daarvan heeft het alle schijn.
Gouverneur Leung zei daarvoor weliswaar vooralsnog 'geen aanwijzing' te hebben, maar hij liet ook weten dat 'het onacceptabel is dat agenten van het vasteland hier de wet komen handhaven, omdat het neerkomt op een inbreuk op de wet die de autonomie van Hongkong regelt'.
Hij heeft de politie opgedragen de zaak tot de bodem uit te zoeken, omdat hij bezorgd is over 'de veiligheid en de rechten van de burgers van Hongkong'. De oppositie had niettemin kritiek op Leung, omdat er onvoldoende haast zou zijn gemaakt met opheldering vragen aan Peking. De vier lotgenoten van Bo zijn al sinds november verdwenen.
Dat de Chinese machthebbers er gebrand op kunnen zijn uitgeverij Mighty Current en de bijbehorende Causeway Bay Bookstore te dwarsbomen, houdt verband met de neiging opzienbarende, vaak speculatieve politieke boeken op de markt te brengen met titels als De val van Xi Jinping in 2017. Die vinden gretig aftrek.
Gevoelig onderwerp
In het bijzonder zou de woede zijn gewekt door een nog te verschijnen boek over het liefdesleven van de Chinese president Xi, waarin over een vroegere maîtresse zou worden verhaald. Dat is een uiterst gevoelig onderwerp, omdat Xi zich voordoet als een leider met de hoogste morele standaard.
Volgens vrienden van de uitgeverij is die voorafgaand aan de verdwijningen gewaarschuwd dat dit boek niet behoorde uit te komen. Dat is vooralsnog ook niet gebeurd.
In een commentaar hekelde de Chinese krant Global Times de uitgeverij maandag, omdat die 'onrust stookt op het vasteland om te overleven'. Op de verblijfplaats van het vijftal gaat de nationalistische krant niet in.
Door: Fokke Obbema / Volkskrant.nl/ © AFP
Reactie plaatsen
Reacties