'Bloedirritant dat bedreigers vrijuit gaan'

'Dat is bloedirritant. Ik heb het ook meegemaakt in Utrecht. Jongens plegen terreur in de buurt en bedreigen mensen in hun huis. Uiteindelijk verhuizen die slachtoffers en worden de jongens niet aangepakt.'

U refereert aan het homokoppel dat in 2010 uit hun wijk werd gepest.
'Dat is één voorbeeld, maar zo zijn er in het hele land vele voorbeelden waarbij de daders vrijuit gaan.'

Umar wordt aangevallen op haar columns. De vrijheid van pers en van meningsuiting ligt onder vuur. Maakt u zich daar zorgen over?

'Of het nou een journalist is of een politicus, of een leerling die op school wordt bedreigd, dat maakt mij in principe niet uit. De bedreigde moet worden ontzien en de bedreiger moet de consequenties voelen. Wanneer wij als samenleving wel de slachtoffers veiligheid bieden, met een nieuw huis en misschien een anoniem bestaan, maar niet de capaciteit hebben om de daders aan te pakken, dan gaat dit door. Soms raakt het mensen die veel publieke aandacht krijgen, maar het gebeurt echt in de hele samenleving. Het neemt hand over hand toe.'

Te weinig capaciteit, zegt u. Moet de politiek meer geld vrij maken voor het opsporen en vervolgen van daders?

'Ik zit niet in de Tweede Kamer. Mijn principiële stelling is dat er iets moet veranderen. Bedreigers gaan te vaak vrijuit. En dan gaat het niet alleen om bedreigingen richting journalisten of politici, maar ook om anonieme zaken in wijken en op middelbare scholen. Als we daar niet met z'n allen stelling tegen nemen dan wordt het een soort betonrot in de samenleving.

Op scholen wordt ook veel gedreigd?

'Nadat ik op facebook schreef over pesten en bedreigingen, ben ik het gesprek aangegaan met leerlingen op middelbare scholen. Het komt heel veel voor. Er wordt veel gepest en gedreigd via Whatsapp, Facebook en nog modernere media. Vaak vertrekken de slachtoffers uiteindelijk naar een andere school.'

Dat is ernstig, maar pesten is geen nieuw fenomeen. Een journalist die in eigen land moet onderduiken is dat wel.

'En dat vind ik ook heel erg. Zij moet gewoon haar werk kunnen doen, ongeacht of mensen het met haar artikelen eens zijn of niet. Als overheid en als samenleving moeten we twee dingen doen. Eén: veel meer capaciteit en aandacht inzetten op het pakken van de daders. Twee: de morele discussie aangaan over de grenzen van dit soort gedrag. Dit gaat veel breder dan alleen Umar. Het is een totale intolerantie voor afwijkende meningen. Ik heb de repercussies gezien. Heel veel raadsleden en Kamerleden worden ook bedreigd. Iedereen die z'n kop een beetje uitsteekt wordt bedreigd.'

Moeten politici hun ervaringen delen?

'Ja, ik vind van wel. Tot nu toe maken de meeste politici de keuze om dat voor zichzelf niet te doen. Ik ben blij dat Lodewijk (vicepremier Asscher, red.) stelling nam toen het hem trof op Facebook. Kamerlid Keklik (Yücel, red.) deed dat deze week ook

Yücel ageerde als Turks-Nederlands Kamerlid tegen Turkse Nederlanders die haar bedreigen omdat zij het opnam voor Umar. Maakt u zich zorgen over de Turks-Nederlandse gemeenschap?

'Dat is weer een heel ander onderwerp.'

Het raakt aan dit gesprek.

'Zeker, ook een deel van die gemeenschap spoort niet en vervalt in dreigementen waardoor Umar zich moet schuil houden. Maar het maatschappelijk probleem is veel breder. Ik zou willen dat we consequent de kant van het slachtoffer kiezen, niet alleen bij die die zaken die eventjes in de media komen. Jij kent het homostel, maar ik ken in mijn stad Utrecht nog tien voorbeelden. Jij kent Umar, maar bij mij in de wijk ken ik alleen al zeven safehouses. Dat zijn ook mensen die gevlucht zijn voor bedreigingen, anonieme mensen.'

Kunt u, puttend uit uw ervaring, schetsen welke mensen over gaat tot dreigen?

'Ik vrees dat die uit alle hoeken komen, er is niet een norm voor. Ik weet zeker dat Geert Wilders door hele andere mensen wordt bedreigd dan degenen die over het algemeen PvdA-raadsleden, Kamerleden en mezelf hebben bedreigd. De mensen die Umar bedreigen vormen weer een andere groep. Degene die jongeren bedreigen op de middelbare school zijn weer een andere groep. Ze komen uit alle hoeken en gaten van de Nederlandse samenleving.'

Wat voor types hebben het gemunt op PvdA'ers?

'Dat wisselt ook heel erg. Soms zijn het gewoon dronken mannen van vijftig. Soms zijn het hele radicale vreemdelingenhaters. Vaak komt het uit de rechter hoek, maar soms ook zijn het mensen die vinden dat we niet links genoeg zijn. Mensen maken tegenwoordig sneller de stap om gelijk te vervallen in bedreigingen. We moeten met elkaar de verbetenheid hebben om dat te veranderen.'

Door Redactie Volkskrant: Door: Joost de Vries Foto: Mike Roelofs