Ton Elias: De politiek moet niet te plat worden

Het is onmiskenbaar Ton Elias die in de verte op zijn witte e-bike de strekdam oprijdt. De karakteristieke liberaal zet zijn fiets voor het roodwitte vuurtorentje van het noordelijke havenhoofd op Scheveningen. ,,Elf kilometer gefietst!'' roept de VVD'er vrolijk. Hij pakt een hengel beet, maar de jongensachtige bravoure van Elias (61) wordt vanavond niet met vis beloond. De vissen bijten pas als het pikdonker is.

U zit in het centrum van de macht en hoort als fractiesecretaris van de grootste regeringspartij álles.
,,Welnee. Ik zit aan de periferie van de macht, ben oliemannetje en moet dingetjes regelen. Ik zit niet in het kernteam. Dat is ook helemaal niet zo erg. Dan kan ik een paar keer per week thuis met mijn vrouw eten. Wel laat, tussen acht en half tien, dus dan moet het diner wat lichter zijn. Dat gelooft nooit iemand, maar dat is wel zo. Ik sport veel, dat gelooft ook niemand.''

U maakt er een grapje over, maar u vecht tegen uw gewicht. Hoe komt dat?
,,Ik vecht niet, ik zou de wijn kunnen laten staan, maar dat doe ik niet. Ik heb een verbrandingsstoornis. Ik sport twee keer per week onder begeleiding én twee keer per week thuis. Ik doe er erg veel aan. Het maakt dat ik in ieder geval niet zwaarder word, dat is al heel wat. Ik heb weleens anderhalf jaar lang alleen maar uit zakjes gegeten. Een ander valt dan drie keer zoveel af, maar ik verloor 20 kilo. Anderhalf jaar zakjes... Daar is het leven niet voor bedoeld. Ik let er een beetje op, het gaat prima.''

U verloor dit jaar de strijd om het voorzitterschap van de Tweede Kamer onder toeziend oog van uw kinderen en uw tweede echtgenote.
,,Ik had een inhoudelijk verhaal en ik ben niet onsportief, ik kan verliezen. Dat mijn gezin op de tribune zat, vond ik heel erg leuk, maar vooral omdat ik het ze niet gevraagd had. De volgende dag heb ik tegen mijn vrouw gezegd: 'Ik heb nu geen verplichtingen als Kamervoorzitter in het mei-reces, we gaan met vakantie!'

,,Dat zit ook in de aard van het beestje. Ik heb dat van mijn vader. Hij liet zich na de oorlog ieder jaar op 11 april als ontbijt op bed door mijn moeder een biefstuk en een glas rode wijn voorzetten. Omdat hij op die datum na 2,5 jaar uit concentratiekamp Buchenwald kwam. Van hem heb ik leren doorzetten. Als het tegenzit: doorzetten! En als het nog iets harder tegenzit, nóg iets harder doorzetten! Harde humor heb ik ook van mijn vader.''

U bent nu ouder dan hij is geworden.
,,Dat is heel raar, ik heb het moment dat ik ouder werd dan hij heel bewust meegemaakt. Hij is 59 geworden: van de trap gevallen terwijl hij de klimop knipte. Op slag dood. Ik heb bij mijn huis meteen de klimop laten weghalen. Mijn moeder vond hem en daar is ze nooit meer overheen gekomen. Ze hadden het heel leuk samen. Ik was toen 25.''

U bent een tegenstander van referenda. Waarom?
,,Als wij een referendum hadden georganiseerd, de dag nadat het jongetje in gewone westerse kleren was aangespoeld (Aylan, in september vorig jaar, red.), had Nederland gezegd: we moeten meer vluchtelingen opnemen. Dat beeld greep iedere ouder naar de keel. Als het vijf weken later was gebeurd, was de uitslag: wég met die vluchtelingen. Daarom ben ik zo tegen die referenda. Ze zijn levensgevaarlijk. Sommige zaken zijn te ingewikkeld, daar hebben we politici voor aangesteld die er uitgebreider over nadenken dan de meeste kiezers bereid zijn te doen. Maar dan moeten die politici dat wel doen! Anders valt de legitimiteit weg.''

U maakt zich zorgen over hoe het eraan toegaat in het parlement.
,,De parlementaire zeden verwilderen en dat gaat ten koste van ons aanzien. Er wordt maar wat geschreeuwd. Dat gaat ten koste van de inhoud. Veel journalisten letten ook alleen maar op dat getetter. Feiten doen er niet meer toe, er wordt maar wat geroepen. En als dat doorwerkt in de journalistiek...

,Omdat het er vaak inhoudelijk zo mager aan toegaat, zitten Kamerleden op basis van hun geschreeuw vaak bij Pauw. Ze bepalen daarmee het aanzien van de politiek. Wie zaten daar het vaakst? Types als Tofik Dibi, Hero Brinkman. Dat zijn strovuurpolitici! De geschiedenis zal het leren, je hebt daar niets aan. Het maakt alleen maar lawaai in die talkshows.

,,Eind februari zei Halbe Zijlstra in de Tweede Kamer tijdens het vluchtelingendebat dat als het niet lukte de stroom te stoppen, geen enkele maatregel zou worden uitgesloten. Daar hadden we in de fractie lang over gesproken, dat is nogal wat. Na dat debat hoor ik in Nieuwspoort twee serieuze journalisten van het NOS-journaal tegen elkaar zeggen: er gebeurde niet zoveel, want Wilders was zo rustig. Ongelooflijk!''

Wat zou u Kamerleden willen meegeven die in de hitte van het debat terechtkomen?
,,Ik vind dat je niet moet schreeuwen, niet zo plat moet worden. PVV-Kamerlid Dion Graus wenste mij eens toe dat ik zelf getroffen zou worden door een exploderende koffer. Dat vind ik niet zo op niveau, dat hoort hier niet in Nederland. Ik ben toch heel rustig gebleven.''

Hoe kijkt u naar de meester van de parlementaire zweepslagen, Geert Wilders?
,,Dat is effectbejag. Die zit 's ochtends met fractiesecretaris Martin Bosma te bedenken wat ze nu weer zullen doen. Ik vind het gevaarlijk. Het is een vorm van ophitserij via het parlement. De PVV gebruikt het parlement louter en alleen als electoraal platform. Ze denken niet meer mee over hoe een wet zou moeten werken.''

U kunt ook stevig uit de hoek komen.
,,Noem het de paradox van de goede sfeer. Omdat het er af en toe zo bot aan toegaat met dat geschreeuw, is het normale politieke debat waarbij je af en toe stevig attaqueert uit den boze. 'Doe eens gezellig!' zeggen ze dan. Maar het is geen bejaardensociëteit!''

Waar stoort u zich nog meer aan?
,,Aan die enorme hoeveelheid nutteloze moties. Ik dien er heel weinig in, misschien maar vijftien sinds ik Kamerlid ben. Door de stortvloed aan moties dreigen die van mij ook niet serieus te worden genomen. Politieke wetenschappers werken er ook nog eens aan mee. De waanzin dat ze moties zitten te turven! Alsof je een goed Kamerlid bent als je maar heel veel moties indient! Zo'n Carla Dik-Faber staat op de voorpagina van Vrij Nederland omdat ze de meeste moties heeft ingediend. En het ergste is - daarom aarzel ik ook om het te zeggen - dat als je dat aan de orde stelt, dan lijkt het alsof je jaloers bent en zelf niet in staat om media-aandacht te creëren. Dat is niet zo. Ik ken alle trucs en kan ze zó toepassen. Ik heb de Nederlandse belastingbetaler bijna 1 miljard bespaard met mijn werk. 980 miljoen, om precies te zijn. Al die zinloze moties niet.''

Kunt u dat uitsplitsen?
,,Ja, en het wordt nog veel meer dan een miljard. Die ICT-commissie die ik heb geleid, heeft ervoor gezorgd dat ICT-projecten op Defensie en de PGB niet zijn doorgegaan. Dat scheelt honderden miljoenen. De afschaffing van de BAPO (Bevordering Arbeidsparticipatie Ouderen) is ook een mooie. De regeling komt erop neer dat je vanaf je 54e in ruil voor tien procent salaris twee dagen in de week kon gaan vissen, om de andere dagen gemotiveerd te kunnen blijven voor de klas. Die waanzin kostte 650 miljoen per jaar. Daar heb ik met veel moeite 77 Kamerzetels tegen verzameld.''

Hoe doet u dat, onthaasten van het gekkenhuis dat 'Binnenhof' heet?
,,Ik lees, sport, zeil en ik kook. Ik ga regelmatig uit eten met mijn vrouw. Het is heerlijk dat zij een eigen wereld heeft, ze is directeur van een headhuntersbureau. Ook als ik 's nachts om kwart voor drie thuiskom, praten we.

,,Ik ben een van de zeven mannen in de VVD-fractie wiens vrouw meer verdient. Mijn vrouw gelooft niet in het glazen plafond, ze zegt dat vrouwen het allemaal zelf doen. Het is ook waar, als je kijkt naar Heel Holland Bakt dan zegt een kerel: 'Dit is de beste taart die er bestaat'. Een vrouw presenteert de taart met de tekst: 'Ik weet niet of-ie in het midden helemaal goed is gelukt'. Tja, dan kom je er nooit!''

Door Redactie AD Foto:  Martijn Beekman